Wyrok zaoczny w postępowaniu cywilnym i skutki jego wydania dla pozwanego
(stan prawny na dzień 2017.10.10.)
Dość często w praktyce sądowej można spotkać się z wyrokiem zaocznym (którego przeciwieństwem jest wyrok tzw. „oczny”). Często o jego wydaniu dowiaduje się dłużnik (pozwany), dopiero na etapie postępowanie egzekucyjnego, kiedy to komornik przesyła zawiadomienie o wszczęciu na wniosek wierzyciela (powoda) postępowania egzekucyjnego, dołączając do niego kopię tytułu wykonawczego na podstawie którego prowadzona jest egzekucja. Podstawą wydania przez sąd tytułu wykonawczego jest wyrok zaoczny, któremu sąd z urzędu nadaje rygor natychmiastowej wykonalności (art. 333 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego, dalej: k.p.c.).
Sąd wyda wyrok zaoczny jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze w niej udziału (art. 339 § 1 k.p.c.). Wydając wyrok zaoczny sąd przyjmuje za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie (art. 339 § 2 k.p.c.). Jednakże, wyrok wydany w nieobecności pozwanego nie będzie zaoczny, jeżeli pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności albo składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie lub na piśmie (art. 340 k.p.c.). Konieczną przesłanką wydania przez sąd wyroku zaocznego jest więc brak udziału pozwanego w postępowaniu sądowym albo na skutek jego fizycznej nieobecności, lub też w związku z niepodjęciem obrony swoich praw przed sądem. W praktyce wyrok zaoczny wydawany jest najczęściej na skutek wskazania w pozwie nieaktualnego adresu zamieszkania pozwanego, przez co korespondencja kierowana do niego wraca do sądu z adnotacją „nieodebrane w terminie”, wówczas pismo pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia (art. 139 § 3 k.p.c.).
Wyrok zaoczny doręcza się obu stronom postępowania, w szczególności pozwanemu z pouczeniem o możliwości złożenia sprzeciwu w ciągu dwóch tygodni od jego doręczenia (art. 343 w zw. z art. 344 k.p.c.). W piśmie zawierającym sprzeciw pozwany powinien przytoczyć zarzuty oraz okoliczności faktyczne i dowody, pod rygorem co do zasady utraty możliwości zgłoszenia ich w późniejszym terminie. Wraz ze sprzeciwem pozwany powinien zgłosić wniosek o zawieszenie nadanego wyrokowi zaocznemu rygoru natychmiastowej wykonalności uprawdopodobniając jednocześnie, że niestawiennictwo na rozprawie było niezawinione (art. 346 § 1 k.p.c.). Jeżeli sprzeciw został złożony prawidłowo, sąd wyznacza termin rozprawy i zarządza doręczenie sprzeciwu powodowi (art. 345 k.p.c.). Po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd wydaje wyrok, którym wyrok zaoczny utrzymuje w mocy albo uchyla go i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też pozew odrzuca lub postępowanie umarza (art. 347 k.p.c.).
Adwokat Owidiusz Mazurkiewicz