Możliwość wniesienia przez stronę zwolnioną od kosztów sądowych w postępowaniu rozpoznawczym skargi kasacyjnej od prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji
(stan prawny na dzień 2017.10.10)
Często w praktyce sądowej można spotkać się z sytuacją, kiedy w stosunku do strony zwolnionej na etapie postępowania pierwszo lub drugo instancyjnego od kosztów sądowych, sąd odwoławczy prawomocnie orzeknie przeciwnie do jej żądań, tzn. gdy była ona powodem – oddali powództwo, albo gdy była pozwanym – uwzględni powództwo. Co wówczas można zrobić? W pewnych sytuacjach można skorzystać z nadzwyczajnych środków zaskarżenia, w szczególności z wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego o ile skarga jest dopuszczalna. Przepis art. 3982 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) mówi kiedy skarga kasacyjna jest niedopuszczalna, a więc (1) w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – niższa niż dziesięć tysięcy złotych, (2) w sprawach o rozwód, o separację, o alimenty, o czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania, (3) w sprawach dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty lub ich ekwiwalent; (4) w sprawach rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym, (4) niedopuszczalna jest także od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego unieważnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się wyroku zawarła związek małżeński. Natomiast, niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia skarga kasacyjna przysługuje w sprawach: z zakresu ubezpieczeń społecznych, o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, oraz w sprawach o odszkodowanie z tytułu wyrządzenia szkody przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem.
Zgodnie z art. 3985 k.p.c. skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia stronie skarżącej orzeczenia z uzasadnieniem. Przy jej wnoszeniu obowiązuje przymus adwokacko-radcowski (art. 871 k.p.c.). Dlatego w przypadku skorzystanie z prawa do wniesienia skargi kasacyjnej konieczne jest albo ustanowienie pełnomocnika z wyboru, albo też zwrócenie się do sądu o ponowne zwolnienie od kosztów i ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu do sporządzenia skargi kasacyjnej, ponieważ dotychczasowe pełnomocnictwo nie obejmuje prawa wniesienia skargi kasacyjnej, bowiem ustaje wraz z prawomocnym zakończeniem postępowania (art. 118 § 2 k.p.c.). Przy czym taki pełnomocnik po ustanowieniu może albo wnieść skargę kasacyjną albo też nie stwierdzić podstaw do jej wniesienia, o czym musi powiadomić stronę i sąd nie później niż w terminie dwóch tygodni (art. 118 § 5 k.p.c.).
adwokat Owidiusz Mazurkiewicz