Jednym z kolejnych problemów z którymi klienci przychodzą do punktu nieodpłatnej pomocy prawnej są umowy dożywocia . Nie zawsze zbywca nieruchomości wie na czym umowa dożywocia polega, mimo podpisania aktu notarialnego . Bywa też iż notariusz nie wyjaśnia znaczenia tego pojęcia. Dożywotnik w dalszym ciągu utrzymuje nieruchomość i siebie . Dowiaduje się z opóźnieniem na czym faktycznie umowa dożywocia polega. Gdy chce wyegzekwować wykonanie umowy , poprzez dostarczenie od nabywcy nieruchomości wyżywienia , ubrania , mieszkania , światła , odpowiedniej pomocy , pielęgnacji w chorobie zaczynają się problemy .
Przeważnie umowa dożywocia zawierana jest pomiędzy osobami które łączy więź pokrewieństwa .Treść prawa dożywocia oparta jest na przeświadczeniu że więzy pokrewieństwa , bliskości , wzajemnego zaufania stanowią podstawową gwarancję należytego wykonania obopólnych praw i obowiązków , stwarzających po stronie dożywotnika poczucie bezpieczeństwa w zakresie zaspakajania jego potrzeb życiowych , materialnych i osobistych , a po stronie nabywcy – świadomość zadośćuczynienia oczekiwaniom zbywcy oraz trwałego i swobodnego korzystania z nieruchomości oraz rozporządzania nią. Dopóki relacje pomiędzy stronami umowy są dobre , poprawne , wykonanie obowiązków umownych nie napotyka na trudności . Bardzo często dobre relacje trwają krótko . Nabywca nieruchomości jest szczęśliwym właścicielem , jest pewny swojego i nie zamierza respektować umowy dożywocia . Osiągnął swój cel i robi wszystko by pozbyć się dożywotnika . Relacje przechodzą w wzajemną niechęć , a nawet w otwarty konflikt. Bywa też iż nabywca w stosunku do dożywotnika zachowuje się agresywnie , stosując przemoc słowną i fizyczną . Wówczas zbywca nieruchomości ( dożywotnik ) jest naszym klientem i z płaczem prosi o pomoc . Jest wykończony , oszukany , sfrustrowany. Przeważnie są to osoby w podeszłym wieku , które przenosząc własność nieruchomość liczą na pomoc zobowiązanego i zapewnienie spokoju w ostatnich latach swojego życia .
Tłumaczymy iż Sąd może zmienić treść umowy dożywocia w sytuacji kiedy relacje stron są takie że nie można wymagać od nich by pozostawały nadal w bezpośrednich ze sobą stycznościach . Nie jest też rzeczą obojętną z jakich przyczyn doszło do powstania złych relacji pomiędzy stronami umowy dożywocia . Zmiana będzie polegała na tym iż całość lub cześć uprawnień dożywotnika wynikających z umowy zostanie zamieniona na rentę dożywotnią . Zmiana treści umowy będzie wymagała przeprowadzenia rozprawy , dopuszczenia dowodów ze świadków , czasami i opinii biegłego . na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd ustali na nowo prawa i obowiązki stron przyznając zbywcy rentę w odpowiedniej wysokości .
Informujemy również iż jest możliwość rozwiązania umowy dożywocia , ale tylko w wyjątkowych przypadkach , bowiem rozwiązanie umowy dożywocia skutkuje zwrotem nieruchomości na rzecz dożywotnika . Rozwiązanie umowy dożywocia jest możliwe jedynie gdy nabywca nieruchomości zachowuje się względem dożywotnika szczególnie nagannie – agresywnie , zachowanie nakierowane jest na dokuczanie dożywotnikowi , naruszanie jego dóbr osobistych , jego nietykalności . Wyjaśniamy też iż jeżeli dożywotnik jest winien powstania konfliktu pomiędzy stronami umowy , to brak jest podstawy do rozwiązania umowy dożywocia .
Zbywcy nieruchomości często zastraszani są przez nabywców iż nieruchomość sprzedadzą ( jeżeli np. dożywotnik nie odda im emerytury, renty ) , i w wyniku sprzedaży , dożywotnik znajdzie się na ulicy. Starsi ludzie boją się takiej sytuacji , wiec wyjaśniamy iż zbycie nieruchomości obciążonej dożywociem powoduje iż nabywca nieruchomości wstępuje z mocy prawa w dotychczasowy stosunek dożywocia , staje się odpowiedzialny wobec dożywotnika rzeczowo i osobiście .
Nie spotykamy się z sytuacja odwrotną tj. z sytuacją gdy dożywotnik utrudnia wykonanie umowy dożywocia , poprzez utrudnianie zobowiązanemu jej wykonanie . Jak zwykle problem staramy się klientowi wytłumaczyć i znaleźć właściwą drogę postępowania .
Radca prawny Anna Kozłowska-Wentlandt