Kara pozbawienia wolności jest niewątpliwie najbardziej dolegliwą karą przewidzianą w polskim systemie prawa karnego. W razie pojawienia się szczególnych okoliczności możliwe jest jej odroczenie lub udzielenie przerwy w wykonania kary pozbawienia wolności. W niniejszym artykule chciałabym się skupić na przesłankach umożliwiających skazanym odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności.
Przesłanki te można podzielić na obligatoryjne (czyli w przypadku ich stwierdzenia sąd musi udzielić odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności) oraz fakultatywne (w przypadku ich stwierdzenia sąd może, ale nie musi wyrazić zgody na odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności).
Obligatoryjne przesłanki odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności to:
- choroba psychiczna,
- lub inna ciężka choroby uniemożliwiająca wykonywanie tej kary.
W ww. sytuacjach sąd odracza wykonanie kary pozbawienia wolności do czasu ustania przeszkody.
Za ciężką chorobę uznaje się taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo.
Z kolei do fakultatywnych przesłanek odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności należy zaliczyć:
- okoliczności, w których natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki (wówczas jest możliwe odroczenia kary pozbawienia wolności na okres do roku),
- stan ciąży lub samotnego wychowywania dziecka do lat 3 (sąd może odroczyć wykonanie kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka)
- liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekracza w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów (dopuszczalne odroczenie kary pozbawienia wolności w wymiarze do roku, przy czym odroczenia nie udziela się skazanym, którzy dopuścili się przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia, skazanym w warunkach recydyw, a także skazanym za przestępstwa o popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych.
Odroczenie może być udzielone jednemu skazanemu kilkakrotnie, jednak łączny okres odroczenia nie może przekroczyć okresów wskazanych powyżej. Okres odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności biegnie od dnia wydania pierwszego postanowienia w tym przedmiocie.
Trzeba także pamiętać, iż odroczenie kary pozbawienia wolności jest udzielane na wniosek. Z wnioskiem takim wystąpić może skazany, jego obrońca, jak również sądowy kurator zawodowy. Wniosek dotyczący odroczenia wykonywania kary pozbawienia wolności skierować należy, co do zasady, do sądu, który orzekał w pierwszej instancji, natomiast samo jego złożenie wymaga uiszczenia opłaty w wysokości 80,00 zł. Samo złożenie wniosku nie jest równoznaczne ze wstrzymaniem wykonywania kary z mocy samego prawa.
Udzielając zgody na odraczenie wykonanie kary pozbawienia wolności, sąd może zobowiązać skazanego do:
- podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej,
- zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu,
- poddania się odpowiedniemu leczeniu lub rehabilitacji,
- poddania się oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych.
Wykonując orzeczenie o odroczeniu wykonania kary pozbawienia wolności w stosunku do skazanego, który został zobowiązany do wykonania ww. obowiązków, sąd może zarządzić zebranie informacji dotyczących skazanego, np. w drodze wywiadu środowiskowego przeprowadzonego przez kuratora sądowego.
Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności może doprowadzić warunkowego zawieszenia kary odroczonej. Jeżeli odroczenie wykonania kary nieprzekraczającej roku pozbawienia wolności trwało przez okres co najmniej jednego roku, to wówczas sąd może warunkowo zawiesić wykonanie tej kary na zasadach określonych w art. 69-75 Kodeksu karnego. Wniosek o warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności może złożyć również sądowy kurator zawodowy. Na postanowienie w przedmiocie warunkowego zawieszenia wykonania kary przysługuje zażalenie; w posiedzeniu ma prawo wziąć udział prokurator, skazany oraz obrońca, a także sądowy kurator zawodowy, jeżeli składał wniosek o wydanie postanowienia.
adwokat Natalia Gajecka